Ekonomi

Merkez bankaları senenin ilk yarısını sınırlı da olsa hareketlik yaşadı

Dünya genelinde enflasyon endişesi yılın ilk yarısında zayıflarken, önemli merkez bankalarından bazıları uzun bir aranın ardından faiz oranlarında değişik yaptı.

Küresel ekonomilerin yaklaşık 3 yıldır devam eden enflasyonla mücadelesinde yavaş yavaş sona geliniyor. Henüz daha birçok merkez bankası para politikası duruşunu değiştirmese de piyasalarda yumuşama sinyalleri günden güne  güçlenmeyi sürdürüyor.

Senenin ilk yarısında sadece Avrupa ve İsviçre merkez bankası bu kapsamda faiz indirimine giderken, Türkiye ve Japonya'da merkez bankaları faiz artırımı gerçekleştirdi.

Fed'in faiz oranı 2001'den beri en yüksek seviyede

2022 yılından itibaren yüksek enflasyonla mücadele kapsamında sıkı para politikası izleyen Fed, bu yılın ilk yarısında gerçekleştirilen toplantılarda politika faizinde değişik yapmadı.

Ülkede yüksek enflasyon karşısında 2022'de faiz artışlarına başlayan Fed, Mart 2022'den bu yana 11 faiz artırımı gerçekleştirmiş ve toplamda 525 baz puanlık artış yapmıştı.

Fed, politika faizini en son Temmuz 2023'te 25 baz puan artırarak 2001'den bu yana en yüksek seviyeye getirmişti.

Banka, bu yılın ilk 6 ayında düzenlenen Federal Açık Piyasa Komitesi toplantılarında, politika faizini beklentiler dahilinde değiştirmeyerek 23 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 5,25-5,50 aralığında sabit bıraktı.

Ayrıca, bankanın enflasyon tahminleri yılın ilk yarısında revize edilerek bu yıl için yüzde 2,4'ten yüzde 2,6'ya, 2025 için yüzde 2,2'den yüzde 2,3'e yükseltilirken, 2026 için ise yüzde 2'de sabit tutuldu.

ABD'de enflasyon, ocak, şubat ve mart aylarında yıllık bazda sırasıyla yüzde 3,1, 3,2 ve 3,5 ile beklentilerin üzerinde gerçekleşmesinin ardından, nisanda 3,4 ile beklentiler doğrultusunda ve mayısta 3,3 ile beklentilerin altında gerçekleşti.

ECB'den 5 yılın ardından ilk faiz indirimi

ECB'nin Temmuz 2022'den itibaren art arda 10 toplantıda faiz oranlarını toplamda 450 baz puan artırmasının ardından, Haziran'da yaklaşık 5 yılın ardından 25 baz puan indirim kararı verdi.

ECB, 3 temel politika faizinde de 25 baz puan indirim kararı vererek, refinansman faizini yüzde 4,50'den 4,25'e, mevduat faizini yüzde 4'ten 3,75'e ve marjinal fonlama faizini yüzde 4,75'ten 4,50'ye indirdi.

ECB Başkanı Christine Lagarde, bankanın haziran ayındaki toplantısının ardından yaptığı açıklamada, faiz indirimi kararının ileriye dönük yol haritasına olan güven ile gerekçelendirildiğini aktardı.

Öte yandan Lagarde, dezenflasyon süreci için bankanın daha çok veriye ihtiyacı olduğunu belirterek, "Verilere bağlı kalarak aşama aşama devam edeceğiz." ifadelerine yer verdi.

Ayrıca, Euro Bölgesi'nde ocakta yüzde 2,8 olan yıllık enflasyon, mayısta yüzde 2,6'ya geriledi.

BoE'nin faiz indiriminde Fed'e göre daha yavaş hareket etmesi öngörülüyor

Sıkılaşma döngüsüne Aralık 2021'de başlayan BoE, bu yılın ilk yarısında mevcut para politikası duruşunu koruyan merkez bankaları arasında yer aldı. BoE, yılın ilk 6 ayında da politika faizini değiştirmeyerek politika faizini piyasa beklentileri doğrultusunda son 16 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 5,25'te sabit bıraktı.

Son olarak haziran ayındaki Para Politikası Kurulu toplantısının ardından BoE'den yapılan açıklamada, manşet enflasyonun mayısta yıllık yüzde 3,2’den 2’ye gerilediği ve bunun da mayısta para politikası raporundaki öngörülere yakın olduğu kaydedildi.

Ülkede 4 Temmuz’da yapılacak genel seçimlerin bankanın kararı üzerinde bir etkisi olmadığının hatırlatıldığı açıklamada, kararın her zamanki gibi orta vadede yüzde 2'lik enflasyon hedefine sürdürülebilir bir şekilde ulaşılması için gerekli görülen hususlar temelinde verildiği belirtildi.

Politika faizini Ağustos 2023 itibarıyla yüzde 5,25'e yükselten ve söz konusu tarihten beri aynı seviyede tutan BoE'nin faiz indirimine yılın ikinci yarısında başlayabileceği öngörülürken, Fed'e göre bu konuda daha yavaş hareket etmesi öngörülüyor.

- BoJ'da negatif faiz dönemi sona erdi

Bu sene 4 para politikası toplantısı gerçekleştiren BoJ, oy birliğiyle ocakta politika faizini yüzde eksi 0,1'de sabit bıraktı. Banka, mart ayındaki toplantısında ise 17 yıl sonra ilk kez faiz artırımına giderek, politika faizini yüzde eksi 0,1'den yüzde 0,1'e arttırdı.

Böylelikle BoJ, 2016'da başladığı negatif faiz politikasına son vererek, küresel resesyon ve borç krizinin ardından devreye sokulan negatif faiz politikasını terk eden son merkez bankası oldu.

Banka, haziranda düzenlediği 2 günlük para politikası toplantısının ardından politika faizini değiştirmeyerek yüzde 0 ila yüzde 0,1 aralığında sabit bırakılmasına karar verildiği duyuruldu.

Toplantının ardından yapılan açıklamada, ülke ekonomisinin bazı kısımlarının zayıf kalmaya devam etmesine karşın kısmen toparlandığı, kurumsal karların artmasıyla şirketlerin sabit yatırımlarında ılımlı bir artış trendi olduğu aktarıldı.

Ülkede enflasyon ocakta yıllık yüzde 2,2 seviyesinde bulunurken, mayısta yüzde 2,8'e çıktı.

Bir sonraki toplantısını temmuz ayının sonunda yapacak BoJ'un, enflasyondaki yükselişin hız kazandığı ve ülke para birimi yenin son 38 yılın en düşük seviyesine gerilediği bu günlerde faiz artırması için uygun alanın sağlandığı tahmin ediliyor.

- SNB'den 2024'ün ilk yarısında iki faiz indirimi geldi.

SNB, Mart 2024'te düzenlenen ilk toplantısında politika faizini 25 baz puan düşürerek, gelişmiş ülkelerde faiz oranlarını düşüren ilk merkez bankası oldu.

Politika faizinin sabit kalacağı beklentilerinin aksine, faiz oranını yüzde 0,25 düşürerek yüzde 1,50'ye indirildiğini duyuran banka, "Para politikasının gevşetilmesi, son 2,5 yılda enflasyonla mücadelenin etkili olması nedeniyle mümkün olmuştur." değerlendirmelerine yer verdi.

SNB, İsviçre para biriminin değer kazanmasını da göz önünde bulundurarak faiz indirimi kararı aldığını aktardı.

Martta yapılan faiz indirimi SNB'nin 9 yılda yaptığı ilk faiz indirimi olurken, banka haziranda 25 baz puanlık bir faiz indirimi daha yapıldı.

Böylelikle, hazirandaki toplantının ardından politika faizi yüzde 1,50'den 1,25'e çekildi.

- Kanada Merkez Bankası 4 yıl sonra faiz çekti.

Kanada Merkez Bankası, 5 Haziran'da politika faiz oranını beklentiler doğrultusunda 25 baz puan azaltarak yüzde 4,75'e indirdi.

Bankadan yapılan bildiride, son verilerin enflasyonun yüzde 2 hedefine doğru hareket etmeyi sürdüreceğine olan güveni artırdığı, ancak enflasyon görünümüne yönelik risklerin devam ettiği vurgulandı.

BoC, bu ay politika faizini azaltarak, 4 yıl sonra ilk faiz indirimini gerçekleştirmiş oldu. Banka ayrıca, enflasyonu dizginlemek için agresif faiz artışları sonrasında G7 ülkeleri arasında politika gevşetmeye başlayan ilk merkez bankası olarak dikkat çekti.

- TCMB 2024'te iki faiz artırımı yaptı

TCMB izlediği sıkı para politikası doğrultusunda 2024'ün ilk yarısında iki kez faiz artırımı kararı verdi.

Türkiye'nin enflasyon verilerine bakıldığında, ocakta yüzde 64,86 olarak belirlenen yıllık enflasyon mayıs ayında 75,45'e çıktı.

Yılın başından itibaren artış gösteren yıllık enflasyon verilerinin ardından banka, Aralık 2023'te yüzde 42,50 olan politika faizini ocak ayında 250 baz puan artırarak yüzde 45'e çıkarttı.

Martta da ikinci faiz artırımına giderek 500 baz puan artışla politika faizini yüzde 50'ye çıkaran banka, yılın ilk yarısında politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını değiştirmeyerek yüzde 50'de sabit bıraktı.