Türkiye'nin Pekin Büyükelçisi İsmail Hakkı Musa, Çin'de Pekin Edebiyat ve Sanat Çevreleri Federasyonu ile Pekin Lao Şı Edebiyat Akademisi tarafından düzenlenen 3. Uluslararası Edebiyat Akademisi Dekanlar Forumu'nda konuştu.
Türkiye ile Çin'in geçmişi İpek Yolu'na kadar giden uzun etkileşimler tarihinin bulunduğuna, iki kültürün ticaret, felsefe, sanat ve edebiyat yoluyla asırlarca iç içe geçtiğine işaret eden Musa, "Türk ve Çin uygarlıklarını ve aralarındaki bağları yeni nesillere öğretmek sorumluluğumuzdur." ifadelerini kullandı.
Musa, iki ülkenin zengin edebiyat birikiminin kültürel alışverişlerin ve karşılıklı anlayışın gelişimine katkı sağlayacağına inandığını belirterek bu sayede iki halkın tarih ve kültür alanında birbirlerini daha yakından tanıyabileceğini vurguladı.
Türkiye'de üniversiteler ve araştırma enstitülerinin Çince öğretiminin yanında Çin edebiyatı, felsefesi ve tarihi alanında kapsamlı programlar sunduğuna dikkati çeken Musa, Çincenin Türkiye'de 10 üniversitede okutulduğunu, ayrıca ortaöğretimde seçmeli ders olarak verildiğini söyledi.
Musa, Türkiye'de Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Yeditepe Üniversitesi ve İstanbul Okan Üniversitesinde 4 Konfüçyüs Enstitüsünün kurulduğunu, Türkiye'nin de 2021'de Pekin'de Yunus Emre Türk Kültür Merkezini faaliyete geçirdiğini belirtti.
"Türkiye ve Çin, birlikte üniversite kurmalı"
İki ülkenin küresel ve bölgesel ağırlığı ve stratejik işbirliği ortaklığı açısından düşünce kuruluşları, araştırma merkezleri ve üniversiteler arasında akademik diyaloğu geliştirmenin önemine işaret eden Musa, "Türkiye ve Çin, birlikte üniversite kurmalı ve ortak akademik çalışmalar için fonlar oluşturmalı." dedi.
Musa, Türkiye'de sinoloji alanında çalışan değerli araştırmacıların olduğunu dile getirerek, onların katılımıyla ortak seminerler ve belirli temalar etrafında konferanslar ve atölyeler düzenlenebileceği, her iki dilde ortak dergiler yayımlanabileceği önerilerini söyledi.
Akademik ve kültürel alanda işbirliği mekanizmaları oluşturulmasının akademisyenler ve uzmanlar arasında etkileşim sağlayacağına dikkati çeken Musa, bunun her iki tarafa da fayda sağlayacağını vurguladı.
Türkiye'den Kırmızı Kedi Yayınevi ile Pekin Lao Şı Edebiyat Akademisi arasında imzalanan işbirliği anlaşmasını memnuniyetle karşıladıklarını belirten Musa, bu sayede Türk edebiyatının önde gelen eserlerinin Çin okuruyla ve Çin edebiyatının eserlerinin de Türk okuruyla bulaşabileceğini söyledi.
Türkiye'nin Pekin Büyükelçisi İsmail Hakkı Musa, Türkiye ile Çin arasında gelecekte edebiyat, kültür ve sanat alanında daha fazla işbirliğine tanık olmayı umduklarını belirterek sözlerini noktaladı.
"Kitaplar, ülkeler arasında en kalıcı iletişim köprüsü"
Çin'den ve çok sayıda ülkeden araştırmacı, edebiyatçı ve yayıncıların yer aldığı foruma Türkiye'den Öğretim Üyesi Giray Fidan, Kırmızı Kedi Yayınevi'nin kurucusu Haluk Hepkon ve gazeteci-yazar Kamil Erdoğdu katıldı.
Sinoloji alanındaki çalışmalarıyla tanınan Fidan, Türkiye Sinoloji Topluluğu'nun kurulmasının ardından son bir yılda Çince ve sinoloji alanındaki ortak çalışmalarda önemli mesafe kaydedildiğini, önemli eserlerin çevrildiğini belirtti.
Türk okurların Çin edebiyatına ve özellikle çağdaş eserlere ilgilisinin yüksek olduğuna işaret eden Fidan, Türkiye'den ve Çin'den yazarlar, çevirmenler ve yayıncılar arasında etkileşimlerin, karşılıklı ziyaretlerin gelecekteki işbirliğini daha fazla geliştirmesinin beklendiğini ifade etti.
Fidan, yazının ve kitapların, ülkeler ve ulusların birbirini daha iyi anlayabilmesi için en etkili ve kalıcı iletişim köprüsü olduğunu belirterek, "Yazılı çeviri sonsuza dek kayıt olarak kalıyor. Tarihi kayıt olarak muhafaza edilen çevri eserler, ülkeler arasında kalıcı köprüler kuruyor." değerlendirmesinde bulundu.
"Edebiyat, halklar arasındaki etkileşim açısıdan önemli"
Gazeteci-yazar Kamil Erdoğdu da 1990'lardan 2000'lerin başına dek Anadolu Ajansı muhabiri olarak Pekin'de görev yaptığını, bu dönemde Türkiye ile Çin arasında, antik İpek Yolu'na kadar giden tarihsel bağlara değinilmesine karşın insani düzeydeki etileşimin sınırlı kaldığını söyledi.
O dönemde iki toplumun birbirini yeterince tanımadığını, yanlış anlamaların ve ön yargıların bulunduğunu ifade eden Erdoğdu, iki ülke arasında doğrudan uçuşların başlamasının ve Uzak Doğu ülkeleri Japonya ve Güney Kore'nin ev sahipliğindeki 2002 Dünya Kupası'nda Türkiye ve Çin futbol takımlarının aynı grupta karşılaşmasının, pek çok kişinin ülkelerin adını ilk kez duymasına vesile olduğunu gözlemlediğini anlattı.
Erdoğdu, zaman içinde iki ülke arasında siyasi ve ekonomik ilişkilerin derinleştiğini ancak halklar arasındaki ilişkinin gelişmesine ihtiyaç olduğuna işaret ederek, "Edebiyat, halklar arasındaki etkileşim açısıdan önemli çünkü siyasi, ekonomik, psikolojik ve sosyolojik boyutlarıyla toplumları her yönüyle yansıtıyor." dedi.
Türkiye'de Çin edebiyatının yeterince bilinmediğini ama bu açığı kapatmak üzere çeviri çalışmalarına hız verildiğine dikkati çeken Erdoğdu, ülkeler birbirini daha fazla tanıdıkça daha uyumlu ve barış içinde yaşayacağına inandığını dile getirdi.
Türk ve Çinli edebiyatçılar aynı dergide bulaşacak
Yayıncı Haluk Hepkon da daha önce Çin Yayın Grubu ve Çin Ulusal Yayın İthalat İhracat Grubu ile işbirlikleri yaparak birçok Çince eseri Türk okuruyla buluşturduklarını ve bu çalışmaları sürdüreceklerini kaydetti.
Pekin Uluslararası Kitap Fuarı (BIBF) kapsamında yarın Pekin Edebiyat ve Sanat Çevreleri Federasyonu ile anlaşma imzalayacaklarını ifade eden Hepkon, "Türk edebiyatçılarıyla Çinli edebiyatçıların katkıda bulunduğu bir dergiyi Türkiye'de yayımlayacağız." ifadelerini kullandı.
Hepkon, fuar kapsamında ayrıca Fidan'ın "Türkiye'de Sinolojinin Doğuşu" kitabı için Çin'de tanıtım yapılacağını belirtti.
Dünya Sinoloji Merkezi ile yaptıkları anlaşmayla İstanbul'da bir ofisin kurulduğunu, buna karşılık kendilerinin de Çin'in Çingdao şehrinde bir ofis kurduğu anlatan Hepkon, bu vesileyle ofisi de ziyaret edeceklerini vurguladı.
Hepkon, Türkiye'nin Pekin Büyükelçisi Musa'nın edebiyat alanındaki bu önemli foruma katılarak desteğini göstermesinin kendilerini gururlandırdığını belirterek, "Türkiye'nin edebiyata ve kültüre, Çin ile dostluğa verdiği önemi göstermesi açısından zarif bir hareketti." dedi.
