Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), 8 Ekim 2021’de aralarında Çin, Almanya, Fransa, İngiltere, Japonya ve Türkiye'nin de yer aldığı, küresel gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYH) yüzde 90'ınından fazlasını temsil eden 140 ülkenin, uluslararası vergi reformuna yönelik anlaşmayı kabul ettiğini açıklamıştı.

OECD’nin internet sitesinde yayınlanan anlaşma, Google, Amazon, Microsoft ve Facebook gibi internet şirketleri de dahil olmak üzere cirosu küresel ölçekte 750 milyon avro olan şirketlerin 2024’ten itibaren en az yüzde 15 vergi oranına tabi tutulmasını sağlamayı amaçlıyordu.

OECD’ye göre anlaşma, 17 milyar ile 32 milyar dolar arasında ek küresel vergi geliri sağlayacak ve bundan en çok düşük ve orta gelirli ülkeler yararlanacaktı.

OECD'nin 2012'den bu yana üzerinde çalıştığı ve 140 ülke arasındaki müzakereleri koordine ettiği küresel kurumlar vergisi düzenlemesinin, çok uluslu şirketlerin, genel merkezlerini cazip vergi oranları sunan İrlanda ve Macaristan gibi ülkelerde kurarak vergiden kaçınmalarını zorlaştırması bekleniyordu.

2024'te yürürlüğe girmesi beklenen anlaşmanın uygulanması zaten uluslararası alanda yavaş ilerlerken, ABD Başkanı Donald Trump, göreve geldikten hemen sonra söz konusu anlaşmayı resmen iptal etti.

Trump, OECD’deki anlaşmanın ABD'deki şirketler için hiçbir geçerliliği ya da etkisi olmadığını belirtti.

Donald Trump, küresel vergi anlaşmasının sadece Amerikan geliri üzerinde ülke dışı yargı yetkisine izin vermekle kalmadığını, aynı zamanda ABD'nin, şirketlerinin ve işçilerinin çıkarlarına hizmet eden bir vergi politikası izleme kabiliyetini de sınırladığıı kaydetti.

Vergide küresel işbirliği zora girdi

Analistler, uluslararası asgari vergiden etkilenecek dijital şirketlerin çoğunun merkezinin ABD’de bulunduğunu hatırlatarak, ABD'de yeni yönetimin anlaşmadan ayrılmasının işleri iyice zorlaştırdığını ifade etti.

Trump’ın söz konusu hamlesinin uluslararası vergi politikasında temel bir değişikliğe işaret ettiğini vurgulayan analistler, Trump döneminde ABD ile küresel vergi konularında işbirliği yapmanın muhtemelen daha da zorlaşacağını dile getirdi.

Öte yandan bu durum aynı zamanda bir başka projenin de başarısızlığa mahkum olduğu anlamına geliyor. Brezilya, geçen yıl G20 dönem başkanlığı kapsamında ekonomist Gabriel Zucman'a küresel bir milyarderler vergisi getirilmesini inceletmişti. Trump yönetimi süresince bu projenin şansı da azaldı.

Bunun yanında Trump, göreve geldikten saatler sonra yayınladığı bir başkanlık genelgesiyle, ABD Hazine Bakanlığına, Amerikan şirketlerine orantısız yük getiren vergi yasaları çıkaran ya da çıkarma ihtimali olan ülkelere karşı “koruyucu önlemler” için seçenekler hazırlaması talimatını verdi.

Trump, ilk başkanlığı döneminde 2017'deki büyük vergi paketi kapsamında ABD'deki Amerikan şirketleri için yüzde 10’luk bir asgari vergi getirmişti. Joe Biden yönetimi de 2021 yılında yüzde 15'lik küresel asgari vergiyi uygulamaya koymayı kabul etmişti.

Asgari vergiye ek olarak, küresel vergi anlaşmasının ikinci önemli bir bileşeni de vergilendirme haklarının devletler arasında nasıl dağıtılacağına ilişkin yeni bir düzenleme. Bu, çok uluslu şirketlerin vergilendirme haklarının, ürünlerinin satıldığı ülkelerle paylaşılmasına yönelik yeni bir düzenlemeyi amaçlıyordu.

ABD hükümeti 2021’de Fransa, İspanya ve İtalya gibi diğer ülkelerin ulusal dijital vergiler getirmesini engellemek için OECD’nin uluslararası asgari vergi anlaşmasını kabul etmişti. Fakat ABD Kongresi ABD'yi buna uyumlu hale getirecek önlemleri hiçbir zaman onaylamadı.

OECD’de uluslararası vergi kurallarının yeniden düzenlenmesi ve dijital şirketler için vergilerin netleştirilmesi görüşmeleri 2021’nin ortasına uzayınca Fransa, dijital şirketlere Aralık 2020’de vergi uygulamaya başlamıştı.

Fransa ve diğer ülkeler, OECD’de vergi konusunda 140 ülkenin anlaşmaya varmasından sonra vergiyi geri çekmişti.

Asgari verginin uluslararası alanda nasıl devam edeceği şu anda belirsiz kalırken, Trump yüzünden küresel düzeydeki tüm anlaşmaların ve işbirliğinin tehlikede olduğu belirtiliyor.

Öte yandan, OECD ise “güvenliği teşvik eden, çifte vergilendirmeyi önleyen ve vergi tabanlarını koruyan” vergi politikası konusunda uluslararası işbirliğini desteklemek için ABD ile çalışmaya devam edeceğini açıkladı.

"ABD'nin çok taraflı bir anlaşmaya katılmayı reddetmesi halinde ‘Önce Amerika’, ‘Yalnız Amerika’ ile aynı anlama gelme riski taşıyor"

G20 Çalışma Grupları içerik sağlayıcısı ve Kanada merkezli Cuiriak Danışmanlık Üst Yöneticisi Dan Cuiriak, Donald Trump’ın küresel vergi anlaşmasından çekilmesine ilişkin AA muhabirine yaptığı açıklamada, dijital dönüşümle birlikte, kurumsal gelirlerin vergilendirilmesinin özellikle “rahatsız edici bir sorun” haline geldiğini söyledi.

Değerin verilere, markalara ve fikri mülkiyete dayandığı maddi olmayan ekonominin yükseldiğini vurgulayan Cuiriak, bunun da ekonomik faaliyetin nasıl ölçüleceği, ürünlerin nasıl sınıflandırılacağı ve getirilerin nasıl muhasebeleştirileceği de dahil olmak üzere çok sayıda yönetişim sorununu ortaya çıkardığını kaydetti.

Cuiriak, "Çünkü (dijital dönüşüm) özellikle de Google, Facebook ve Amazon gibi platfom şirketlerinin yerel vergilendirme için yerel bir daimi iş yerinin esas olduğu maddi ekonomi için geliştirilen kurumlar vergisi ilkeleri kapsamında, yerel olarak vergilendirilemeyen bir yargı alanında sanal bir varlık yoluyla iş yapmalarına ve kar elde etmelerine olanak sağlamıştır.” değerlendirmesinde bulundu.

Bu durumun OECD ülkelerinde kurumlar vergisi payının azalmasına neden olduğunu aktaran Cuiriak, aynı zamanda platform şirketlerinin faaliyet gösterdikleri ülkelerden elde ettikleri verilerin değerinin hesaba katılmadığını ifade etti.

Cuiriak, bunun sürdürülebilir olmadığını vurgulayarak, şunları kaydetti:

“Bu durum üç yolla sona erecektir. Tek taraflı dijital hizmet vergileri, çok taraflı olarak kabul edilen bir dijital hizmet vergisi, ya da vergi ödemeyen dijital platformların ulusal dijital güvenlik duvarları aracılığıyla dışlanması. ABD'nin çok taraflı bir anlaşmaya katılmayı reddetmesi halinde ‘Önce Amerika’, ‘Yalnız Amerika’ ile aynı anlama gelme riski taşıyor. Sadece bir zaman meselesi ve yeterince kısasa kısas misilleme.”