Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'in açıkladığı, AB'yi gelecek 5 yılda rekabetçilik, iklim değişikliği, savunma odağında yönetecek yeni Komisyon üyelerinin birçoğunun bilinmeyen isimlerden seçilmesi, portföylerinin iç içe geçmişliği ve soyutluğunun yanı sıra kadın üyenin istenilen düzeyde olmamasıyla ön plana çıktı.
6-9 Haziran'da yapılan Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinin ardından, bir kez daha AB Komisyonu Başkanı seçilen von der Leyen, üye ülkelerin önerdiği isimlerin içinden yeni ekibini oluşturdu.
AB'nin en etkili kurumu olan ve yürütme organı olarak işlev gören Komisyon'da gelecek 5 yıl görev yapacak yeni isimler, zorlu bir sürecin ardından belirlendi.
Komisyon'da birer üye ile temsil edilen AB ülkeleri, Birlik politikalarının yapımında ulusal hükümetlerdeki bakanlara benzer roller üstlenecek yeni isimleri önermeleri için planlanan takvime uymakta zorlandı.
Üye ülkelerin neredeyse tümü, ticaret, rekabetçilik, enerji, ortak pazar gibi daha önemli portföyleri elde etmek isterken, von der Leyen'in "kadın üye" talebi, işleri daha da zorlaştırdı.
Gecikmelerin ardından dün Strazburg'da yapılan AP Genel Kurulu sırasında açıklanan yeni AB Komisyonu, birçok dikkat çekici özelliğe sahip.
"Son ekip değil"
AB Hukuku ve Politikaları Profesörü Alberto Alemanno, yeni AB Komisyonu'yla ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Alemanno, von der Leyen tarafından liderlik ve domine edilen Komisyon'un çoğunlukla bilinmeyen ulusal politikacılar ve sınırlı deneyime sahip erkek isimlerden oluştuğuna işaret etti.
Yeni isimler arasında von der Leyen'in mensubu olduğu Avrupa Halk Partisinden (EPP) ve AP'nin yapısını "taklit etmek" için sağ ve aşırı sağdan siyasetçilerin yer aldığını belirten Alemanno, "Akdeniz, iklim ve demokrasi gibi örtüşen ve bulanık portföyler, başkan yardımcılarını güçlendirmek için ayarlanmış iç gerginlikler için bir reçete niteliğinde." değerlendirmesini yaptı.
Alemanno, isimlerin bu haliyle AP'nin onayını almasını beklemediğini, dolayısıyla bunun "son ekip" olmadığını kaydetti.
Von der Leyen'in yeni yardımcıları
Yeni yapılanmada 6 Kıdemli Başkan Yardımcısı bulunuyor.
İspanya'dan Başbakan Yardımcısı Teresa Ribera, Temiz, Adil ve Rekabetçi Dönüşümden sorumlu üye oldu.
Rekabet dosyası AB Komisyonu'nun en kritik dosyaları arasında yer alıyor. Özellikle büyük şirketlere ve dijital platformlara yönelik soruşturmalar ve kesilen para cezaları bu portföyü önemli kılıyor.
Fransa'dan Stephane Sejourne'nin Refah ve Sanayi Stratejisinden sorumlu üye olarak belirlendi.
Geçmişte von der Leyen'in yönetimini ve seçilme sürecini eleştiren, ayrıca Elon Musk'la tartışmalarıyla gündeme gelen Fransa'nın Komisyon üyesi Thierry Breton, bu Komisyon'da görev almayacağını öğrenmesinin ardından 16 Eylül'de istifa etmişti.
Estonya'dan Kaja Kallas, beklendiği üzere Dış İlişkiler ve Güvenlikten sorumlu Başkan Yardımcısı olarak açıklandı.
Kallas, 27-28 Haziran'da yapılan AB Zirvesi'nde, liderler tarafından AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilciliği için önerilmiş, bu nedenle 15 Temmuz'da Estonya Başbakanlığı görevinden istifa etmişti.
Finlandiya'dan EPP'li AP Milletvekili Henna Virkunen, Teknolojik Bağımsızlık, Güvenlik ve Demokrasiden sorumlu Başkan Yardımcısı oldu.
Yüksek Temsilcinin görev alanına giren güvenlik başlığının, ilk kez iki başkan yardımcısına birden verilmesi dikkati çekti.
İtalya'dan Avrupa Bakanı Raffaele Fitto'nun Uyum ve Reformlardan sorumlu olacağı duyuruldu.
İtalya'nın adı ekonomi alanında önemli bir portföy için de geçiyordu. Aşırı sağcı İtalyan Başbakanı Giorgia Meloni'nin teklif ettiği bu adayın üst bir pozisyon elde etmesi olasılığı diğer siyasi partilerin tepkisini çekmişti.
Uyum ve reform karşıtı politikalar izleyen bir partiden gelen Fitto'ya bu dosyanın verilmesi dikkati çekti.
Romanya'dan Roxana Minzatu'nun Halk, Yetenekler ve Hazırlılıktan sorumlu Başkan Yardımcısı oldu.
Genişleme dosyası Slovenyalı üyeye verildi
Von der Leyen, Macar üye Oliver Varhelyi yerine Slovenya'dan Marta Kos'u getirdiğini duyurdu.
Daha önce ülkesini İsviçre ve Almanya'da büyükelçi olarak temsil eden kıdemli diplomat Kos'un aynı zamanda doğu komşuluk bölgesinden de sorumlu olacağını dile getiren von der Leyen, Ukrayna'nın üyeliğe hazırlanması için desteklenmesi konusunda özellikle çalışacağını bildirdi.
Varhelyi ise yeni Komisyon'da kendine Sağlık ve Hayvan Refahından sorumlu üye olarak yer buldu.
İlk kez Akdeniz'den sorumlu üye atandı
Von der Leyen, yeni Komisyon'da ilk kez Akdeniz bölgesinden sorumlu bir üye olacağını bildirdi.
Mevcut Komisyon'da 2019'dan beri demokrasi ve demografiden sorumlu Kıdemli Başkan Yardımcısı olarak görev yapan Dubravka Suica'nın bu göreve getirildiğini belirten von der Leyen, aynı zamanda Birliğin güneyindeki komşuluk bölgesiyle de ilgileneceğini belirtti.
AB Komisyonu'nun yeni kuracağı Akdeniz dosyasını, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'nin (GKRY) talep ettiği biliniyordu. Bazı üyeler, bunun Rumlara verilmesinin adil olmayacağı endişesini dile getiriyordu.
GKRY'de daha önce bakanlık yapmış Costas Kadis ise Balıkçılık ve Okyanustan sorumlu üye yapıldı.
Savunmadan sorumlu Komisyon üyesi de atandı
Litvanya'dan geçmişte başbakanlık da yapmış olan EPP'den AP Milletvekili Andrius Kubilius ilk kez oluşturulan savunma ve uzaydan sorumlu portföyü aldı.
Söz konusu portföyün oluşturulması, Sovyetlerden bağımsızlığını kazanmış Baltık ve Doğu Avrupa ülkeleri tarafından talep ediliyordu.
İlk kez konuttan sorumlu Komisyon üyesi atandı
Danimarka'dan Kalkınma İşbirliği ve Küresel İklim Politikası Bakanı Dan Jorgensen, yeni Komisyon'da enerji ve konuttan sorumlu üye oldu.
Avrupa'da son dönemde konut ve emlak piyasalarında sorunlar yaşanıyor. Uygun fiyatlı ev bulunmakta zorlanılması ve mevcut konutların enerji sınıflarının yükseltilmesi gereksinimi, bu konuya özel bir önem atfediyor.
Yeniden seçilenler
Slovakya'dan 2009'dan beri AB Komisyonu'na üye olarak gönderilen Maros Sefkovic, yeni dönemde ticaret ve ekonomik güvenlikten sorumlu olacak.
Letonya'dan, 2014'ten bu yana Komisyon'da görev yapan Valdis Dombrovskis'e ekonomi ve üretkenlik dosyası verildi.
Mevcut Komisyon'da, Hollanda'da genel seçimlerde başbakan adaylığı nedeniyle görevden ayrılan Frans Timmermans'ın dosyasını devralan iklim eyleminden sorumlu üye Wopke Hoekstra, yeni dönemde de İklim, Net Sıfır ve Temiz Büyüme portföyünü üstlendi.
Yeni isimler
Lüksemburg'dan AP'de EPP mensubu Milletvekili Christophe Hansen, Tarım ve Gıdadan sorumlu Komisyon üyesi olarak, AB için son dönemde önemli bir portföyü üstlendi.
Tarım, AB'nin en önem verdiği başlıklar arasında gelse de bu alandaki uygulamalar çiftçileri tatmin etmekte yeterli olmuyor. Son dönemde AB çapında çiftçiler yoğun protestolar düzenliyor. Bu portföyün AB'nin en küçük tarım üreticilerinden olan Lüksemburg'a verilmesi dikkat çekti.
Hansen, daha önce basına verdiği demeçlerde çiftçi bir aileden geldiğini vurgulamıştı.
Çekya'dan Sanayi ve Ticaret Bakanı Jozef Sikela, Uluslararası Ortaklıklardan Sorumlu üye olarak görev yapacak. Bu portföye AB'nin Küresel Geçit adlı yatırım programı dahil edilecek.
Sikela'nın adı özellikle enerji portföyü olarak geçiyordu. Çekya'nın AB dönem başkanlığı sırasında Avrupa'da enerji krizi yaşanmıştı. Bu dönemde Sikela, çok sayıda enerji bakanları düzeyinde toplantı yönetmiş ve bu alanda somut adımlar atılmasına katkı sağlamıştı. Verilen portföyün, Sikela'nın uzmanlık alanını karşılamaması dikkat çekti.
Portekiz'den Sosyal Demokrat Parti Ulusal Konseyi üyesi Maria Luis Albuquerque, Finansal Hizmetler, Tasarruf ve Yatırımlardan sorumlu üye oldu.
Ülkesinde geçmişte maliye bakanlığı da yapan Albuquerque, Morgan Stanley'nin Avrupa'daki bir kuruluşunun yönetim kurulu üyeliğini yapmıştı.
Belçika'dan Dışişleri Bakanı Hadja Lahbib, Hazırlıklılık, Kriz Yönetimi ve Eşitlikten sorumlu üye oldu.
Önceki dönemde adaletten sorumlu AB Komisyonu üyesi olarak görev yapan Belçikalı siyasetçi Didier Reynders'ın yeniden aday olmak istemişti. Ancak Belçika, tercihini ocak-temmuz döneminde AB Dönem Başkanlığı sırasında faal görevler üstlenen ve AB siyasetinde deneyim kazanan, Cezayir asıllı Dışişleri Bakanı Lahbib'den yana kullanmıştı.
Avusturya'dan Maliye Bakanı Magnus Brunner'e, İç İlişkiler ve Göç dosyasının sorumluluğu verildi.
Göç konusunda katı tutumuyla bilinen Avusturya'ya bu konunun verilmesi dikkat çekti. Brunner, ocak ayında ülkesinde aşırı hız yaptığı için ehliyetine 4 hafta el konulmasıyla gündeme gelmişti.
İsveç'ten AB Bakanı Jessika Roswall, Çevre, Su Dayanıklılığı ve Rekabetçi Döngüsel Ekonomiden sorumlu üye oldu. Şimdikinin aksine bir önceki Komisyon'da İsveç'e göç ve içişleri gibi kritik bir portföy verilmiş, Ylva Johansson göçmen krizi ve organize suçlarla mücadele konularına odaklanarak görevi aktif şekilde yürütmüştü.
Bulgaristan'dan eski Başbakan yardımcılığı ve çeşitli bakanlıklarda bulunan ve halihazırda ülkesinde milletvekili olarak görev yapan EPP mensubu Ekaterina Zaharieva'ya Start-up, Araştırma ve İnovasyon'dan sorumlu oldu.
Bulgaristan üye ülkeler içinde von der Leyen'in kadın aday talebini yerine getiren tek ülke olmuştu.
Yunanistan'dan Vali Apostolos Tzitzikostas Sürdürülebilir Ulaşım ve Turizm portföyünü üstlendi. Daha önce Avrupa Bölgeler Komitesi'nde başkanlık görevi yapan Tzitzikostas'ın Orta Makedonya Bölgesi'nde valiydi.
Malta'dan Başbakan Danışmanı Glenn Micallef, Nesillerarası Adalet, Gençlik, Kültür ve Spor başlığını üstlendi.
Ülkesinde 4 yıldır başbakanın özel kalemliğini yapan 35 yaşındaki Micallef'in Komisyon'un en genç üyesi oldu.
Polonya'dan AB nezdindeki Büyükelçisi Piotr Serafin, Bütçe, Kamu Yönetimi, Yolsuzlukla Mücadeleden sorumlu üye olarak seçildi.
Polonya, Donald Tusk yönetimi öncesine kadar, hukukun üstünlüğü konularına AB yönetimi ile yaşadığı çatışmalar nedeniyle uzun yıllar Birlik bütçesinden faydalanamıyordu. Von der Leyen'le aynı siyasi çizgide Tusk dönemiyle birlikte AB, Polonya'nın dondurulan fonlarını serbest bırakmıştı. Yeni dönemde bu ülkeye bütçe ve yolsuzluk dosyasının verilmesi de dikkat çekici bir gelişme oldu.
İrlanda'dan Maliye Bakanı Michael McGrath Demokrasi, Adalet ve Hukukun Üstünlüğünden sorumlu Komisyon üyesi oldu.
McGrath, üye ülkelerde AB hukukuna uyumu, veri korumaya ilişkin düzenlemeleri, yolsuzlukla mücadele çabalarıyla ilgili çalışacak.
İrlanda, AB ülkeleri içerisinde Filistin konusunda en sağduyulu ve tutarlı politikaya sahip olmasıyla öne çıkıyor.
İstihdam ve Sosyal Haklardan sorumlu portföy kaldırıldı
Komisyonda İstihdam ve Sosyal Haklardan sorumlu portföyün olmaması göze çarptı.
Sol Gruptan Belçikalı AP milletvekillerinden Marc Botenga sosyal medya paylaşımında güvenlikten sorumlu iki başkan yardımcısının olmasına dikkati çekerek, "Sosyal Avrupa'yı unutun. İşçiler için kemer sıkma, savaş hissedarları için tam kar." yorumunda bulundu.
Von der Leyen "cinsiyet dengesi"ni sağlayamadı
Altı başkan yardımcısından 4'ünü hemcinslerinden seçen von der Leyen'in talebine rağmen yeni Komisyon'da yalnızca 11 kadın üye görev yapacak.
Kadınlar, Komisyon'da yüzde 40 oranında temsil edilecek.
Yıl sonu göreve başlaması bekleniyor
Yeni Komisyon'un görevine başlaması için her üyenin AP'nin ilgili komitelerinde oturumlara katılarak programlarını anlatması, ardından Komisyon'un tümüyle AP Genel Kurulu'nda güvenoyu alması gerekiyor.
Bu sürecin yıl sonu itibarıyla tamamlanması bekleniyor.