Bir Demet Marul 20 Lira

6 Nisan 2022

Tüm dünya enflasyon gerçeğiyle yüzleşiyor. ABD’de son 40, Euro Bölgesi’nde son 25, İngiltere’de ise son 30 yılın en yüksek enflasyonları yaşanıyor. Yurtiçinde ise son 20 yılın en yüksek enflasyonunu görmekteyiz.
Küresel bazda yaşanan bu yüksek enflasyonun fitili pandemi ile ateşlendi. Fabrikalar ve limanlar bu süreçte düşük kapasiteyle çalışmak zorunda kaldı ve bu durum malların tedariğinde önemli sıkıntılar yaşanmasına neden oldu. Arz-talep dengesinin bozulması fiyatları yukarı çekti. Tabii mevcut yüksek enflasyonun tek nedeni bu değil. Küresel ısınma ve iklim değişimleri tarım ürünlerinin arzını negatif anlamda etkiliyor. Şubat ayı başından bu yana ise artan jeopolitik riskler enflasyonu körükledi.

‘’Dünyada enflasyon yükseldiği için bizde de enflasyon yükseliyor’’ ifadesi kolaya kaçmak olur. Yukarıda belirttiğim ülke ve bölgelerin yıllık enflasyon artış oranı bizim aylık enflasyon artışımıza denk geliyor. Dünyada her ülke bu durumdan negatif olarak etkileniyor fakat bazı ülkeler daha çok etkileniyor. Bunun sebebi ise ülkelerin kendi iç dinamiklerinin ne kadar sağlam olup olmadığıyla ilgilidir.
Yıllardır üzerinde durduğum bir konu var. Türkiye ekonomisinin sorunu faiz değil kur yükselişleridir. Tabii yüksek bir faizde ekonominin çarkları dönmez fakat faizi isterseniz %0’a çekin, kur riski olduğu sürece bütün dengeler aleyhte bozulacaktır. Bunun örneğini Eylül 2021’den bu yana yaşıyoruz. Faizler %14’e kadar indirildi fakat karşılığında TL’de yaşanan çok ciddi değer kayıpları ekonomi üzerinde büyük negatif etkiler yarattı.

Türkiye ekonomisi döviz kurlarına oldukça hassas bir ekonomidir. Diğer ülkelerin yıllık enflasyonunu biz neden aylık bazda yaşıyoruz sorusunun cevabı döviz kurlarında gizlidir. Kur tarafı aşağı gelmediği sürece enflasyonda bir iyimserlikten bahsetmek oldukça zor. Evet kur tarafında son haftalarda nispeten bir yataylık var fakat daha bir sene önce bu kurun 7 seviyesinde olduğunu unutmamak gerekiyor. Kur yükselişinin yansımaları gecikmeli olarak devam edecektir.
Yazımızın başlığı bir demet marul 20 lira… Tarımın verimsizleştirilmesi, tarım yapmak isteyenlerin yüksek maliyetlere katlanamaması, tarladan çıkan ürünlerin marketlere gelene kadar en az 4-5 kat pahalılaşması…
Bizim gibi ‘’tarım ülkesi’’ olan bir yerde bir demet marulun 20 lira olması çok üzücü bir durum.