Bilanço, işletmelerin belirli bir dönem içerisindeki performanslarını ve mevcut durumlarını gösteren mali tablolara verilen isimdir. Bu mali tablo, işletmelerin alacaklarını ve borçlarını belirli bir dönemin sonunda rapor haline getirir.
Bilançolar, işletmenin ölçeği ne olursa olsun, her işletme için son derece önemli olan temel mali tablolardan biridir. En genel tanımıyla bilanço, işletmelerin belirli bir dönemdeki mevcut mali durumunu gösteren finansal tablodur. Bu işleviyle, işletmelerin sağlıklı işleyişine ve ekonomik süreçlerine önemli katkılar sunar.
Finansal durum tablosu olan bilanço, bir işletmenin belirli bir tarihteki finansal durumunu gösterir. Bu tablo, şirketin belirli bir dönemde sahip olduğu varlıkları ve bu varlıkların nasıl elde edildiğine yönelik kaynakları detaylandırır.
Bilançonun kalemleri likidite sırasına göre listelenir; varlıklar, likiditelerine yani ne kadar hızlı ve kolay nakde çevrilebileceklerine göre azalan sırada sıralanır. Benzer şekilde, yükümlülükler de ödeme önceliklerine göre düzenlenir. Finansal raporlamada 'cari' ve 'cari olmayan' terimleri ise sırasıyla kısa vadeli ve uzun vadeli terimleriyle eş anlamlı olarak kullanılır.
Bu bağlamda, bilanço sadece bir muhasebe belgesi olmaktan öte, işletmenin finansal sağlığını, performansını ve geleceğe yönelik stratejik planlarını şekillendirmede de önemli bir araçtır. İşletme sahipleri, yöneticiler ve yatırımcılar için doğru kararlar alabilmek adına "Bilanço nedir?" konusu ve doğru bir şekilde analiz edilmesi büyük önem taşır.
Bilanço türleri nelerdir?
- Hesap şeklinde bilanço,
- Rapor şeklinde bilanço,
- Karşılaştırmalı bilanço,
- Mali bilanço,
- Analitik bilanço,
- İşletme bilançosu,
- Ticari bilanço,
- Konsolide bilanço.
Bu bilançoların her biri farklı amaçlara ve ihtiyaçlara hizmet eder.
Hesap tipi bilanço
Hesap tipi bilançoda, aktif ve pasif kalemler muhasebede kullanılan hesap çizelgesine karşılıklı olarak yazılarak düzenlenir.Bu bilanço türü, T şeklinde bir tablo olarak hazırlanır ve aktif kalemler sol tarafa, pasif kalemler ise sağ tarafa yazılır. Bu sayede, bilanço kalemlerinin kolayca karşılaştırılması ve incelenmesi mümkün olur.
Rapor şeklinde bilanço
Rapor şeklinde bilançoda, pasif hesaplar aktif hesapların altında yer alır. Bu tür bilanço, genellikle daha fazla detay ve açıklama içerir, bu yüzden raporlama ve analiz amaçları için tercih edilir.
Karşılaştırmalı bilanço
Karşılaştırmalı bilanço, farklı dönemlerdeki finansal durumların karşılaştırılmasına dayanır. Örneğin, belirli bir tarihteki bilanço, önceki dönemlerle karşılaştırılarak analiz edilir ve bu sayede finansal performansın zaman içindeki değişimi görülür.
Mali bilanço
Mali bilanço, vergi kanunlarına uygun şekilde hazırlanmış kavramsal hesaplamaları içerir. Bu tür bilanço, vergi yükümlülüklerinin doğru bir şekilde hesaplanmasını ve raporlanmasını sağlar.
Analitik bilanço
Analitik bilanço, bilançoların detaylı analize uygun şekilde hazırlanmasıdır. Bu tür bilançoda, hesap tutarları ve diğer değişkenler çeşitli açılardan incelenir ve analize hazır hale getirilir. Bu, işletmenin mali durumunu daha derinlemesine anlamayı sağlar.
İşletme Bilançosu
İşletme bilançosu, işletmenin belirli bir andaki ya da dönemdeki mali durumunu gösteren tablo olarak ifade edilir. Bu bilanço türü, işletmenin mevcut finansal pozisyonunu yansıtır.
Ticari Bilanço
Ticari bilanço, ticari hayatın gereksinimlerine ve muhasebe kuramlarına uygun olarak hazırlanır. Bu tür bilanço, ticari işletmelerin finansal durumunu yansıtarak, iş kararlarının alınmasında önemli bir rol oynar.
Konsolide Bilanço
Konsolide bilanço, ana şirkete bağlı olan işletmelerin belirli bir andaki finansal durumlarının toplulaştırılmış bir şekilde gösterildiği bilançodur. Bu tür bilanço, grup şirketlerinin genel finansal sağlığını tek bir tabloda görmeyi mümkün kılar.
Bilançonun bileşenleri nelerdir?
Bilançonun üç ana bileşeni vardır. Bunlar:
Varlıklar
Varlık, nakde çevrilebilen herhangi bir öğe olarak tanımlanır. İşletmelere ekonomik değer kazandıran tüm unsurlar, varlık olarak kabul edilir ve bunlar, nakde dönüştürülebilme özelliğine sahiptir. Varlıklar, dönen varlıklar ve sabit varlıklar olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır.
Dönen varlıklar, kısa vadede nakde çevrilebilen unsurlardır. Bu kategoride yer alan varlıklar arasında nakit, devlet tahvilleri, hazine bonoları, para piyasası fonları, alacak hesapları ve envanter bulunur. Bu varlıklar genellikle bir yıl içinde veya işletmenin normal faaliyet döngüsü içerisinde nakde dönüştürülebilir.
Sabit varlıklar ise, uzun vadeli yatırımları ve daha kalıcı nitelikteki varlıkları kapsar. Bu varlıklar arasında mülk, tesis, ekipman gibi fiziksel varlıklar ile uzun vadeli yatırımlar ve maddi olmayan varlıklar yer alır. Maddi olmayan varlıklar, patentler, ticari markalar ve şerefiye gibi fiziksel olmayan, ancak işletmeye değer katan unsurlardır. Sabit varlıklar genellikle bir yıldan daha uzun süre kullanılmak üzere edinilir.
Yükümlülükler
Bir işletmenin borçları veya gelecekteki mali yükümlülükleridir. Gelecekte bir masrafa veya maliyete neden olabilecek her şey yükümlülük olarak kabul edilir. Örneğin, bir kredi borcu veya ödenecek herhangi bir tutar, yükümlülükler arasında sayılır. Yükümlülükler, bilançonun yükümlülükler kısmında hem kısa vadeli hem de uzun vadeli olarak sınıflandırılır.
Kısa Vadeli Yükümlülükler: Bu kategoride yer alan borçlar, genellikle bir yıl içinde ödenmesi gereken yükümlülüklerdir. Örneğin, borç hesapları, ödenmesi gereken senetler ve uzun vadeli borçların cari vadeleri kısa vadeli yükümlülükler arasında bulunur.
Uzun Vadeli Yükümlülükler: Bir yıldan daha uzun süreli borçları kapsar. Bu tür yükümlülükler arasında uzun vadeli borç senetleri, ertelenmiş vergi borçları ve ödenecek tahviller bulunur.
Özkaynak
Özkaynak, hissedarların şirkete yatırdığı toplam sermayeyi ifade eder ve iki ana bileşenden oluşur. Birinci bileşen sermayedir; bu, hissedarların ticari faaliyetler için şirkete sağladığı para miktarıdır. İkinci bileşen ise birikmiş kazançlardır; bu, şirketin faaliyetlerinden elde ettiği ve dağıtılmayarak şirkette bırakılan karların toplamıdır. Bu iki bileşen, bir işletmenin finansal sağlamlığını ve hissedarların şirketteki toplam çıkarlarını yansıtır.
Bilanço neden önemlidir?
Bilanço, işletme sahipleri ve yatırımcılar için kritik bir finansal belgedir. Şirketin sahip olduğu varlıkları ve borçlu olduğu yükümlülükleri detaylandırarak, mali durumunu net bir şekilde ortaya koyar. Bilançonun birincil fonksiyonu kazanç ve harcamaları izlemek olsa da, aynı zamanda şirketin karlılığını değerlendirmek için de hayati öneme sahiptir. Örneğin, yeni bir yatırım kararı alırken, işletmenin bilançosunun durumu bu kararı büyük ölçüde etkileyebilir.
Bilanço, işletmenin belirli bir andaki mali durumunu gösteren anlık bir görüntüdür. Genellikle bir hesap dönemi 12 ayı kapsar ve bilançoda yer alan kalemler, bu dönemin sonunda mevcut olan varlık ve yükümlülükleri yansıtır. Bu sayede, işletmenin mali durumu hakkında net bir fikir edinilebilir.
Bilanço, işletmenin finansal sağlığına genel bir bakış sunar. İşler iyi gidiyorsa, potansiyel yatırımcılar bilançoya bakarak işletmenin karlı ve yatırım yapmaya değer olup olmadığını değerlendirebilir. Ayrıca, bilanço mali sorunları teşhis etmeye, finansal güçlü yönleri belirlemeye ve işletmenin mali durumunu sürekli olarak izleyebilmeye yardımcı olur.
Bilanço nasıl hazırlanır?
1-Öncelikle, raporu hazırlayacağınız tarihi ve raporun kapsayacağı dönem olan raporlama süresini belirlemeniz gerekir.
2- Varlıklarınızı cari varlıklar ve sabit varlıklar olarak iki ana kategoriye ayırın ve her bir varlığı uygun kategoride listeleyin. Her bir kategorinin alt toplamlarını hesaplayın ve bu toplamları birleştirin.
3-Yükümlülüklerinizi kısa vadeli ve uzun vadeli olmak üzere iki ayrı kategoriye ayırarak sınıflandırın. Tıpkı varlıklarda olduğu gibi, bu kategorilerin de alt toplamlarını hesaplayın ve birleştirin.
4-Bilançoda varlıklar toplamı, yükümlülükler ve özkaynaklar toplamına eşit olmalıdır.
Bilançonun amacı, şirketin sahip olduğu varlıklar ve borçlu olduğu yükümlülükleri göstermek ve ilgili taraflara şirketin mali durumu hakkında bir fikir vermektir. Yatırımcıların, bir bilançoyu nasıl kullanacaklarını, analiz edeceklerini ve okuyacaklarını bilmeleri önemlidir.