Yatırım anlam bakımından oldukça geniş bir çerçevede incelenir. Bütçenize dahil olan mevcut parayla ev almak, paranızı euro ya da dolara çevirmek veya altın, gümüş, kripto para satın almak da yatırım çerçevesi içinde kabul edilir.
Yatırım nedir?
Yatırım en kısa tabirle, ilerleyen zamanlarda getiri sağlayacak finansal varlıkların satın alınması olarak adlandırılabilir.
“Yatırım nedir?” sorusuna cevap olarak, günlük hayatta yaptığımız bir alışverişten farklıdır diyebiliriz. Yatırım yaparken hedefimiz satın aldığımız ürünün maliyetini aşan bir kazanç elde etmektir.
Dolayısıyla, birikimlerimizi artırmak ve kazanca dönüştürmek amacıyla yatırım yapmayı seçeriz. Ancak kazanç elde etmenin de uzun vadeli, orta vadeli, kısa vadeli, düzenli veya anlık kazanç gibi çeşitli yöntemleri bulunduğunu unutmamak gerekir.
Yatırıma örnek verecek olursak; altın fiyatlarını izleyerek veya euro, dolar gibi emtiaları alıp daha yüksek bir fiyata satarak, kısa veya uzun vadede kâr elde edilebilir. Bunu haricinde bir gayrimenkul (ev, arsa) satın alıp değeri yükseldiğinde satmak da bir yatırım örneğidir. Burada ise daha çok uzun vadeli bir yatırım hedeflemiş olursunuz.
Eğer düzenli ve sabit bir gelir istiyorsanız, uzun vadeli bir yatırım aracı olarak hisse senedi almayı düşünebilirsiniz. Bu şekilde temettü geliri elde etme şansına da sahip olursunuz.
Özetle, değeri olan ve değerli olarak kabul edilen her şey bir yatırım gibi düşünülüp satın alınabilir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli unsur ise, en başta yapacağınız yatırımın gerçekte ne vaat ettiğini ve niçin önemli olduğunu doğru tespit etmektir.
Yatırım nasıl yapılmalı?
Yatırım sonuç olarak, yatırımcının beklentisi doğrultusunda genellikle sahip olduğu yatırımın daha sonraki dönemlerde satın alma gücünü koruması ve mevcut finansal durumuna ek katkı vermesidir.
Yatırım yaparken ilk olarak ne için yatırım yaptığına dair hedefleri doğru belirlemek gerekir. Kısa vadeli ihtiyaçlarınıza karşılık gelecek şekilde bir miktar para biriktirmeyi hedefliyorsanız, paranızı hazine bonosu, vadeli mevduat, ya da sabit getirili yatırım fonları gibi görece düşük riskli yatırım araçlarına yatırabilirsiniz.
Bu yöntemle belirli bir dönem sonrasında yatırımınızın nasıl değerleneceği konusunda önceden fikir sahibi olabilir ve gerekli gördüğünüzde yaptığınız yatırımınızı bozarak paranızı geri alıp kullanabilirsiniz.
Kısa vadede para kazanma, kâr elde etme gibi bir düşünceniz yoksa ve amacınız uzun vadede mali durumunuz düzeltip kişisel servetinizi büyütmek ise, piyasadan beklentilerinize göre mevcut paranızı farklı yatırım araçlarında değerlendirebilirsiniz.
Örneğin hisse senedi, altın, gümüş, döviz, devlet tahvili gibi birçok alternatifiniz mevcut. Risk ve getiri değerlendirmesi yaparak doğru yatırım aracı ve araçlarına paranızı yatırabilirsiniz.
Yatırım ve tasarruf arasındaki farklar
Yatırım ve tasarruf arasında çok temel bir fark bulunmaktadır. Tasarruf, finansal varlıklarınızı, elinizdeki parayı daha sonra kullanmak üzere güvenli bir biçimde saklamak olarak özetlenebilir.
Tasarruf ettiğiniz miktarı nasıl sakladığınıza bağlı olarak belirli bir miktar kazanç da elde edilebilir.
Yatırım daha çok, paranızı aktif olarak kullanma süreci olarak özetlenebilir. Nitelikli bir yatırım planı ve doğru bir yatırım portföyü yönetimi, tasarrufa kıyasla, hesabınızda belirli bir süre sonra daha fazla kazanç anlamına da gelebilir.
Daha yüksek kazanç beklentisi beraberinde riskleri de getirir. Bu bağlamda yatırımın tasarrufa kıyasla daha riskli bir yöntem olduğu ifade edilebilir. Yatırım kurallarına bağlı hareket etmek risk yönetimi için önemlidir.
Yatırım için riskler neler?
Her yatırım bir yandan da risk manasına gelir. Mutlaka belirli bir risk taşıyan söz konusu yatırım biçimi ile, yüksek kazanç elde edebileceğiniz gibi zarar da edebilirsiniz.
Örnek verecek olursak, yapacağınız detaylı inceleme sonrası bir şirketin hisse senedini almış olabilirsiniz. İlgili şirketin iflas etmesi, yanlış yatırım yapması, bulunduğu sektörde başarısızlığa uğraması gibi farklı senaryolarda satın aldığınız hisse senedi değer kaybına uğrayabilir.
Başka bir örneği de döviz üzerinden verebiliriz. İyi bir piyasa analizi yapmadan dolar aldığınızı varsayalım. İlgili dövizin yükselişini ya da piyasa hareketliliğini iyi bir şekilde hesaba katmazsanız olası bir gelir kaybı yaşamak mümkündür. Yatırım yapacağınız ürün için yüksek alış maliyetleri söz konusu ise, risk de bu ölçüde yükselecektir denilebilir.
Yatırım yaparken dikkat edilmesi gerekenler
Yatırım yaparken dikkat edilmesi gerekenlerin en başında ilk önce yatırım amacınızı ve buna bağlı yatırım stratejinizi belirlemek gelir. Yatırım yaparken doğru hedef belirlemek önemlidir. Belirlediğiniz kazanç hedefine ulaşmak için hangi yatırım stratejisini seçeceğiniz de ciddi bir konu olarak ön plana çıkar.
Yatırım yaparken dikkat edilmesi gereken etkenler şunlardır:
Tüm paranızı riskli yatırımlarda kullanmayın. Özellikle riski görece yüksek, hisse senedi, kripto para, opsiyon, vadeli türev veya kaldıraçlı işlemler gibi alanlarda yatırım yaparken özen gösterin.
Birikiminizin tamamını bu tür yatırım seçeneklerinde kullanmak, kaybetme riskini çoğaltabilir. Yatırım yaparken her zaman riskleri göz önünde bulundurun ve yatırımınızı çeşitlendirmeye dikkat edin. Yatırımınızın bir kısmını örneğin, daha az riskli yatırım araçlarında değerlendirmeyi düşünebilirsiniz.
Uzun vadeli yatırımlar yapmaya çalışın. Yatırım için en bilinen yöntem şudur: Ucuzken al ve değeri artınca elinden çıkar. Yatırımcılar özellikle yeni halka arz olan şirketlerinin hisselerini düşük olduğunu ve artacağını düşünerek satın alırlar. Değerin zamanla artacağını düşünerek bu tarz az bilinen ya da yeni olan şirketleri seçmeye çalışırlar. Bu haliyle ciddi riskleri de beraberinde getirir.
Örneğin hisseyi erken satarak olası daha fazla kazanç kaybedilmiş ya da şirketin hissesi değer kaybettiğinde ve beklenen seviyeleri çıkmadığında da zarar elde edilmiş olabilir. İyi bir araştırma ile doğru şirkete yatırım yaparak bu şekilde uzun vadede kazanç elde edilmesi olasıdır.
Hakkında bilgi veya deneyim sahibi olmadığınız bir yatırım aracına yatırım yapmaya özen gösterin. Eurobond, Hedge fon, Kripto para veya düşük dereceli tahviller gibi yatırım araçları hakkında yeterli bilgi sahibi değil ve ön araştırma yapmadıysanız, yatırımınızın hepsini kaybedebilirsiniz.
Borsada hisse senedi yatırımı yaparken de örneğin, yatırım yaptığınız şirket hakkında doğru bilgi sahibi olmadan yapılacak yatırım, sizi zarara uğratabilir. Şirketin kâr dağıtım politikası, genel finansal durumu ve gösterdiği hisse gibi konularda detaylı araştırma yapmak gerekir.
Yatırım yaptığınız araçları iyi araştırın. Bunun için piyasa beklentilerine hâkim olun. Negatif haberler aldığınızda duygusal kararlar almak yerine ön araştırmanızı yeniden gözden geçirin ve doğru adımlar atın. Vereceğiniz doğru kararla alım satım işlemlerini kazanç ile ya da az zararla kapatabilirsiniz.
Yatırım portföyünüzü çeşitlendirin. Yatırım konusunda bilgili ve tecrübeli olabilirsiniz fakat yalnızca tek bir yatırım aracına odaklanmak sizi zarara uğratabilir. Yatırımınızı çeşitlendirmeyi ve portföyünüzü farklı yatırım araçlarıyla zenginleştirmeyi unutmayın.
Örnek olarak hisse senetleri, döviz, altın, tahviller gibi farklı yatırım araçlarına portföyünüzde bulundurarak riskinizi azaltabilirsiniz. Portföyünüzdeki bir yatırım aracı değer kaybederken, başka bir yatırım aracının yükselişi size kazandırıyor ya da en azından zararınızı azaltıyor olabilir.
Risk konusunda doğru analiz yapın. Riski tamamen ortadan kaldıramasak da en aza indirebiliriz. Bu nedenle, doğru risk analizi yapmak en önemli yatırım kurallarından biridir. Bu sürece kendinizi tanıyarak başlayabilirsiniz.
Yatırım yapma sebeplerinizi, yatırım için ayırdığınız bütçenizi, riske karşı ne kadar toleranslı olduğunuzu ve yatırım tarzınızı iyi değerlendirin. Kendinize uygun yatırım araçlarını seçin.